Czy brak prostych zębów może być powodem do wstydu? Dlaczego zęby wyrzynają się nierówno i kiedy powinniśmy reagować, czyli udać się na konsultację do specjalisty ortodonty? Czy aby na pewno nierówno ustawione zęby są postrzegane jako coś nieestetycznego?
Z mojej obserwacji wiele osób posiadających stłoczone zęby lub wady zgryzu miewa często zaniżoną samoocenę i w związku z tym trudniej socjalizuje się z otoczeniem. Moi pacjenci, którzy mają wady zgryzu i chcą zdecydować się na leczenie ortodontyczne, często myślą, że aparat stały tuż po założeniu spowoduje u nich wstyd oraz zakłopotanie podczas mowy, jedzenia czy uśmiechu.
Zawszę mówię, że takie myślenie należy odłożyć do lamusa!
Współcześnie jest tak wiele ciekawych i estetycznych rozwiązań ortodontycznych, że pacjent powinien zamiast wstydzić się założonego aparatu, czuć się zadowolonym, że może pozwolić sobie na leczenie. 🙂 Założony aparat ortodontyczny w dzisiejszych czasach świadczy o wyższym statusie społecznym oraz o dbaniu o swój wizerunek.
Rzeczą naturalną jest przyzwyczajanie się do nowych warunków w jamie ustnej, dlatego czas jest każdego pacjenta sprzymierzeńcem, a noszony aparat absolutnie nie powinien ograniczać chęci pełnego uśmiechu!
DLACZEGO ZĘBY WYRZYNAJĄ SIĘ NIEPRAWIDŁOWO?
Jest wiele teorii dotyczących nieprawidłowego wyrzynania się zębów, lub wyrastania ich w zupełnie innym, niż ich anatomiczne miejsce. Aby rozjaśnić bardziej tą kwestię należy wady zgryzu sklasyfikować.
Występują stłoczenia pierwotne i wtórne.
STŁOCZENIA PIERWOTNE
Stłoczenie pierwotne to te, które występują podczas wymiany uzębienia mlecznego na stałe.
Jednym z nich jest przedwczesne usuwanie zębów mlecznych. W zależności od usuniętego mleczaka zęby stałe nie mają miejsca aby wyrznąć się w swoim prawidłowym, anatomicznym miejscu, ponieważ zęby sąsiednie najczęściej przesuwają się w wolną lukę po usuniętym zębie. Aby temu zapobiec tuż po przedwczesnej nienaturalnej utracie zęba mlecznego należy udać się do lekarza ortodonty, który założy dziecku tzw. utrzymywacz przestrzeni.
Kolejnym powodem stłoczeń mogą być nieusuwane zęby mleczne, kwalifikujące się do usunięcia ze względu na porę ich fizjologicznej wymiany. Dziecko nie usuwa ruszających się zębów zważywszy na strach przed bólem. Taki ząb mleczny blokujący wyrznięcie zęba stałego może spowodować jego zatrzymanie, lub wyrośnięcie tuż obok przetrwałego zęba mlecznego. Należy pamiętać, że gdy tylko zauważymy ruchomy mleczak, który przez dłuższy czas nie wypada należny zgłosić się do lekarza stomatologa.
Od rodzica dziecka nie można wymagać znajomości okresów wymiany poszczególnych zębów mlecznych na stałe, ale warto o tym rodzica poinformować. Istnieje również patologiczna ruchomość zębów mlecznych spowodowanych różnymi czynnikami, np. mechanicznymi, stanami zapalnymi, wahaniami hormonalnymi lub chorobami ogólnoustrojowymi. Ww. przypadki mogą być mylone z fizjologiczną porą wymiany zębów, dlatego jeśli coś nas niepokoi, niezwłocznie należy udać się z naszą pociechą do lekarza stomatologa, który dziecko w pełni zdiagnozuje.
Stłoczenia pierwotne pojawiają się również na skutek podawania dziecku tabletek z fluorem zawracających witaminę D. Przy zbyt wysokich dawkach witaminy D następie szybsze kostnienie kości szczęki i żuchwy, w wyniku czego kości szczęk nie mają możliwości aby wystarczająco się rozrosnąć. Z tego powodu masa zębowa jest większa w stosunku do masy kośćca szczęk, a zęby nie mają dostatecznie dużo miejsca, aby ułożyć się prawidłowo w łuku.
STŁOCZENIA WTÓRNE
Wtórne stłoczenia zębów występują tylko w wieku dorosłym po kompletnej wymianie uzębienia na stałe. Borykają się z nimi pacjenci dorośli, począwszy od tych którzy ukończyli ok. 20 rok życia, kończąc na osobach w wieku starczym.
Problem, który dotyczy młodych dorosłych to wyrzynające się zęby ósme. Napierając na pozostałe zęby w łuku mogą powodować oprócz stłoczeń wtórnych stany zapalne kości, ubytki erozyjne oraz cysty.
Stłoczenia wtórne pojawiają się również u pacjentów nienoszących aparatów retencyjnych po leczeniu ortodontycznym aparatami stałymi. Aby w wyrównanym ortodontycznie zgryzie nie wystąpiły ponownie stłoczenia, okres retencyjny powinien trwać minimum połowę okresu noszenia aparatu stałego.
Kolejnym przykładem jest bierne wyrzynanie zębów. Zjawisko to fachowo nazywane jest objawem Godona. Polega na tym, iż po utracie np. zęba w żuchwie, ząb z łuku przeciwnego – ze szczęki, przy braku antagonisty zaczyna wysuwać się poza płaszczyznę zgryzu, czyli pozornie wydłużać się i migrować w stronę pustej luki. Aby temu zapobiec należy niezwłocznie po utracie zęba wykonać pracę protetyczną w postaci mostu lub implantu.
WADY ZGRYZU O PODŁOŻU KOSTNYM
Przypadki powyżej dotyczą stłoczeń zębów przy prawidłowych triadach zębowych. Każdy ząb jest w kontakcie z dwoma zębami drugiego łuku za wyjątkiem siekaczy przyśrodkowych dolnych i ostatnich zębów trzonowych. Przy prawidłowych triadach zębowych zachowane są również prawidłowe proporcje szczęki i żuchwy.
Istnieją również wady zgryzu o podłożu kostnym. Powstają często poprzez złe nawyki w dzieciństwie, wady genetyczne, a także przebyte choroby. Wadami kostnymi są przodozgryzy (patologicznie wysunięta żuchwa w stosunku do szczęki), tyłozgryzy (mocno cofnięta żuchwa w stosunku do szczęki), czy zgryz tet-
WSKAZANIA DO ZAŁOŻENIA APARATU ORTODONTYCZNEGO
Prostować zęby można w każdym wieku. Należy pamiętać, że leczenie ortodontyczne nie tylko przeprowadzane jest ze względów estetycznych, ale również ze względów zdrowotnych. Głębokie wady zgryzu, przede wszystkim te o podłożu kostnym mogą powodować wadę wymowy, problemy z żuciem, prawidłowym funkcjonowaniem stawów skroniowo-żuchwowych oraz być powodem zaburzeń psychicznych, dlatego są bezwzględnym wskazaniem do leczenia ortodontycznego.
Kolejnym wskazaniem do leczenia ortodontycznego jest tendencja do szybszego odkładania się płytki nazębnej przy braku prostego uzębienia. Szczotkowanie zębów przy takim ułożeniu jest niestety utrudnione. Niedoczyszczane powierzchnie niestety są bardziej narażone na odkładanie się płytki oraz osadów nazębnych i w efekcie tworzy się kamień nazębny. Nie usuwane złogi lub usuwane niedokładnie z powodu utrudnionego dostępu powodują zaniki kości, czyli chorobę przyzębia potocznie zwaną paradontozą.
Nierówny uśmiech sprzyjający zaleganiu resztek pokarmowych pomiędzy zębami skutkuje również powstawaniem nieświeżego oddechu.
Ponadto istnieją pacjenci, u których wada jest tak mała, że nie zaburza jakichkolwiek fizjologicznych czynności, a aparat zakładany jest jedynie ze względów estetycznych. Każdy z nas jest przeważnie najbardziej krytyczny wobec samego siebie, dlatego założenie aparatu w takich przypadkach nie jest bezwzględnym wskazaniem ortodontycznym. Decydujemy się na nie całkowicie dobrowolne tak aby poczuć się lepiej i bardziej atrakcyjnym.
Okres leczenia niewielkich stłoczeń jest zdecydowanie krótszy, niż w przypadku głębokich wad zgryzu.
KIEDY KWALIFIKUJEMY SIĘ DO ZAŁOŻENIA APARATU ORTODONTYCZNEGO?
Jest kilka warunków, które należy spełnić aby móc założyć aparat stały, m.in. wyleczone wszystkie zęby pod kątem próchnicy oraz brak chorób przyzębia. Jeżeli lekarz ortodonta na wizycie konsultacyjnej stwierdzi obecność ubytków lub chorobę dziąseł/przyzębia, należny udać się do lekarza stomatologa, który wyleczy wszelkie istniejące stany patologiczne. Analogicznie lekarz stomatolog jak i ortodonta musi być wykwalifikowanym specjalistą, aby w trakcie leczenia ortodontycznego, które bywa najczęściej długie, wieloletnie, nie powstawała próchnica wtórna pod wypełnieniami oraz aby lekarz przypominał pacjentowi o regularnych przeglądach, usuwał kamień nazębny oraz wykonywał zabieg profesjonalnej profilaktyki fluorowej celem wzmocnienia zębów.
W niektórych przepadkach występuje dodatkowo konieczność usunięcia niektórych zębów ze względów ortodotycznych z powodu braku wystarczającego miejsca w łukach zębowych. Najczęściej ekstrakcje dotyczą pierwszych zębów przedtrzonowych. Alternatywą ekstrakcji jest stripping, polegający na piłowaniu zębów na powierzchniach stycznych paskami lub specjalnymi talerzykami ściernymi.
RODZAJE APARATÓW ORTODONTYCZNYCH
Istnieją różnego rodzaju aparaty ortodontyczne, w zależności od występującej wady zębowej oraz życzeń pacjentów:
Aparaty wyjmowane
Aparat należny nosić w ciągu dnia, wyjmując go podczas spożywania posiłków. Należy go również zakładać w trakcie zmniejszonej aktywności fizycznej oraz podczas snu. Przeznaczony jest głównie dla dzieci między 4, a 12 rokiem życia.
Aparaty stałe
Istnieją dwa rodzaje aparatów stałych:
a) aparaty zakładane od strony wargowej zębów, widoczne podczas uśmiechu
b) aparaty incognito, zakładane od strony językowej/podniebiennej zębów, niewidoczne podczas uśmiechu
Leczenie za pomocą aparatu stałego może trwać od 15 do 35 miesięcy. Aparaty stałe składają się z zamków przyklejanych specjalnym, bezpiecznym dla szkliwa i wytrzymałym na siły mechaniczne cementem. Składa się również z łuku oraz pierścieni zakładanych na zęby trzonowe. Zamki, to niewielkie metalowe lub porcelanowe kwadraciki najczęściej znajdujące się na powierzchniach licowych zębów, które połączone są ze specjalnym łukiem (drutem) za pomocą gumeczek lub sprężystego drutu. W trakcie leczenia lekarz ortodonta dokonuje przeglądów i regulacji aparatu.
KOSZTY LECZENIA ORTODONTYCZNEGO
Leczenie ortodontyczne nie jest tanie, ale pomimo kosztów warto cierpliwie czekać na efekt finalny. Standardowo koszt założenia aparatu stałego waha się (od jednego łuku zębowego) od ponad 3200 zł do nawet ponad 7000 zł. Koszt zależy od rodzaju zamków (metalowych, estetycznych, samoligaturujących) oraz umiejscowienia aparatu ortodontycznego.
Stały aparat metalowy
Zamki metalowe w tym aparacie mogą być niklowe lub antyalergiczne tytanowe. Cena aparatu za jeden łuk zębowy wynosi ok. 1 500 zł. Całkowity koszt leczenia, który zawiera konsultację ortodontyczną, przygotowanie planu leczenia, diagnostykę oraz wizyty kontrolne wynosi łącznie od 3200 zł.
Stały aparat estetyczny
W tym aparacie zamki są mniej lub bardziej przezroczyste. Zamki mogą być ceramiczne, porcelanowe lub szafirowe, bądź kryształowe. Cena aparatu za jeden łuk zębowy wynosi ok. 2 000 zł. Całkowity koszt leczenia, który zawiera konsultację ortodontyczną, przygotowanie planu leczenia, diagnostykę oraz wizyty kontrolne wynosi łącznie od 3600 zł.
Stały aparat samoligaturujący, bezligaturowy, labialny
Aparaty tego typu mogą być metalowe lub estetyczne i służą do maksymalnego przyspieszenia leczenia. Są nimi aparaty typu In-Ovation, Click, Vision, Exis i Damon. Cena aparatu za jeden łuk zębowy wynosi ok. 1 800 zł. Całkowity koszt leczenia, który zawiera konsultację ortodontyczną, przygotowanie planu leczenia, diagnostykę oraz wizyty kontrolne wynosi łącznie od 3400 zł.
Stały aparat lingwalny, montowany na zębach od wewnętrznej strony językowej typu Incognito
Kanadyjski Ormco czy 3M Incognito są to najbardziej indywidualne i luksusowe rozwiązania leczenia ortodontycznego. Cena takich aparatów od jednego łuku zębowego waha się od 4000 do ponad 7000 zł. Całkowity koszt leczenia, który zawiera konsultację ortodontyczną, przygotowanie planu leczenia, diagnostykę oraz wizyty kontrolne co 4-6 tygodni wynosi łącznie od 6000 zł.
Aparat przezroczysty
Aparat przezroczysty przypomina nakładkę do wybielania, ale nią nie jest. Aparatem tego typ jest Clear Alinger. Leczenie obejmujące jeden łuk zębowy a w tym wykonanie trzech nakładek. Koszt pojedynczej nakładki to ok. 600 zł. Całkowity koszt leczenia aparatem Clear Alinger, który zawiera konsultację ortodontyczną, przygotowanie planu leczenia, diagnostykę, wyciski co 3 tygodnie oraz wizyty kontrolne, przy średnio pięciu etapach leczenia łącznie wynosi łącznie od 4500 zł.
MAM ZAŁOŻONY APARAT – I CO DALEJ?
Warunkiem jest utrzymywanie wzorowe higieny, tj:
- nitkowanie zębów – eliminuje zaleganie resztek pokarmowych oraz nieestetyczny wygląd aparatu. Bardzo dobrą nicią przeznaczoną do aparatów ortodontycznych oraz mostów protetycznych jest nić z firmy Oral-B Superfloss.
- dokładne szczotkowanie zębów – aby zapobiec powstawaniu próchnicy oraz odwapnień głównie przyszyjkowych oraz wokół zamków należy stosować kilku rodzajów szczoteczek – miękką albo ultramiękką do mycia zębów, szczoteczkę pęczkową do mycia zamków w aparacie oraz szczoteczki międzyzębowe.
- używanie antyseptyków – płukanie ust eliminuje przykry zapach z ust oraz zapobiega przyleganiu bakterii do powierzchni szkliwa. Sprawdzoną płukanką jest Eludrl – płyn na bazie chloheksydyny.
Przestrzeganie wizyt kontrolnych u ortodonty
Jeżeli pacjent nie będzie przestrzegać wizyt kontrolnych leczenie niestety nie będzie przynosić oczekiwanych efektów. Będzie ono trwać zdecydowanie dłużej, a pacjent w wyniku zaniechanie wizyt może się poczuć niezmotywowany dalszym leczeniem. W tym przypadku to pacjent ponosi odpowiedzialność za brak efektów leczenia, gdyż samo założenie aparatu nie uczyni uzębienie prostym.
Regularne wizyty u lekarza stomatologa
Osoby noszące aparaty ortodontyczne powinny pamiętać o regularnych przeglądach, wizytach w celu usunięcia kamienia nazębnego oraz zabiegi z zakresu profesjonalnej profilaktyki fluorowej. W razie powstania ubytków próchnicowych w trakcie leczenia ortodontycznego powinny one zostać wyleczone.
Cierpliwość i wytrwałość
Leczenie ortodontyczne jest najczęściej procesem długotrwałym dlatego należy zachować wszelkie zalecenia lekarza ortodonty oraz stomatologa aby efekt leczenia przyniósł oczekiwane rezultaty.
KANONY PIĘKNA
Piękny i zdrowy uśmiech to nasza wizytówka. Prawie na całym świecie proste i zdrowe zęby są naszym atutem. Osoby z prostym uśmiechem są bardziej pewne siebie, dzięki czemu nawiązują szybciej kontakty oraz postrzegane są za bardziej atrakcyjne. Łatwiej odnoszą sukcesy oraz przyciągają ku sobie atrakcyjne osoby oraz są mniej narażone na rozwijanie się próchnicy zębów.
Są również i takie kraje świata, jak np. Japonia, gdzie lekko nierówne zęby świadczą o młodzieńczym wieku i podobają się bardziej niż uzębienie proste „od linijki”. Z tego powodu w Japonii na życzenie pacjentów delikatnie krzywi się zęby, aby być bardziej atrakcyjnym oraz młodziej wyglądającym.
Jak można zauważyć każda kultura ma inne wyznaczniki piękna, a postrzeganie go jest kwestią całkowicie indywidualną. 🙂
Warto by było wspomnieć, że ortodonci stosują czasami kamuflaże i wada zgryzu, w żuchwie pozostaje. Ja na operację się nie zdecydowałam. Z leczenia jestem zadowolona. Przez przygodę z aparatem nauczyłam się bardzo dobrze myć zęby 🙂 Do teraz mam jeszcze nawet irygator Truelife który specjalnie wtedy kupiłam, ciągle działa i przypomina o czasach :))